Trzy religie- jedno miejsce

 

 

Trzy światy - jedno miasto

W Ziemi Świętej istnieją obok siebie trzy światy, trzy monoteistyczne religie, ale Jerozolima to nie tylko skupisko różnych religii, to również odmienne kultury, zachowania, stroje czy wreszcie rytm życia codziennego.

Islam – 5 obowiązków muzułmanina

Wyznanie wary

Wiara muzułmanów opiera się na 5 zasadach (filarach). Pierwszą z nich jest wyznanie wiary w jedynego Boga (arab. Šahāda): „Nie ma bóstwa prócz Boga (Allāha), a Mahomet jest wysłannikiem Boga”. Allāh jest wszechwiedzący, doskonały, do nikogo nie podobny, dlatego nie można przedstawiać go w jakiejkolwiek postaci. Muzułmanie wierzą w jego jednoosobowość i przypisywanie mu „wspólników” w postaci Trójcy Świętej uważają za największy z grzechów. W Koranie (świętej księdze Islamu) istota Boga opisana jest za pomocą 99 przymiotników. Służą one również do modlitwy za pomocą Subhy (lub tasbih), porównywalną do chrześcijańskiego różańca. Wielokrotnie, poruszając się w starym mieście widzieliśmy muzułmanów
z podobnymi paciorkami w prawej dłoni. Ciekawe jest to, iż islam uznaje takich proroków jak Abraham czy Mojżesz, za poprzedników Mahometa, a nawet do tego grona zalicza Jezusa (arab. ‘Īsa). Ponadto Tora, Psalmy, jak i Ewangelie są uznane przez muzułmanów za Słowo objawione, jednak zdaniem islamu zostały zniekształcone lub nawet sfałszowane przez wyznawców judaizmu i chrześcijaństwa.

Modlitwa

Pierwszym znakiem obecności muzułmanów w Jerozolimie jest ich głośna modlitwa (arab. Șalât). Odmawiana jest bowiem pięciokrotnie w ciągu dnia: przed wschodem słońca, w południe, po południu, po zachodzie słońca
i w pierwszej połowie nocy. Nawoływania muezzinów, z minaretów rozstawionych po kilkadziesiąt metrów od siebie były tak donośne, że nie da się ich nie słyszeć. Ich modlitwa wydaje się być śpiewem na melodie, dla nas nie do powtórzenia. Zdarzało się, że idąc uliczkami Starej Jerozolimy widzieliśmy młodych (i nie tylko młodych) muzułmanów z dywanikiem (sağğāda) niesionym na ramieniu. Nie jest on co prawda warunkiem odprawienia modlitwy, jednak ułatwia wyznaczenie do tego miejsca i ukierunkowania na Mekke.

Jałmużna

Zakāt, czyli jałmużna to trzeci obowiązek wyznawców islamu, a jego wielkość oblicza się na podstawie posiadanego majątku. W państwach typowo muzułmańskich, jak Pakistan czy Arabia Saudyjska jałmużna przybrała formę obowiązkowego podatku.

Ramadan

Ramadān to miesiąc postu (Șawm). Zakazuje on spożywania pokarmów, picia, palenia tytoniu oraz stosunków seksualnych od wschodu aż do zachodu słońca, przez cały miesiąc. Zwolnieni z niego są starcy, dzieci, kobiety w ciąży i karmiące, chorzy oraz osoby w podróży. Każdego dnia po zachodzie słońca słychać było donośny wystrzał sygnalizujący koniec postu.
Ulice podczas Ramadānu przypominają wystrój naszych miast podczas Świąt Bożego Narodzenia. Wieczorami rozwijał się handel uliczny, rozstawiane były liczne stragany z różnego rodzaju przysmakami, słodyczami, świeżymi sokami, pieczywem oraz wszelkim niepotrzebnym asortymentem, rodem z naszych festynów.

Pielgrzymka

Ostatnim, warunkowym obowiązkiem wyznawcy Islamu, którego nie mogliśmy niestety zaobserwować bezpośrednio jest pielgrzymka do Mekki (arab. Hağğ).

Judaizm

Dzielnica żydowska w Starym Mieście

Dzielnica żydowska to również specyfika ich ubioru, w naszej pamięci utkwił obraz mężczyzn w kapeluszach,
z jarmułką na głowie, z długimi pejsami, ubranych w czarne marynarki lub chałaty, białe pończochy, biegnących gdzieś w jednym kierunku z modlitewnikiem w ręce.
Idąc w ślad za nimi nie sposób nie trafić do najświętszego miejsca Żydów. Ściana Płaczu, bardziej znana jako Mur Zachodni, jest fragmentem muru oporowego, okalającego niegdyś Drugą Świątynię Jerozolimską; dziś przypomina o zburzonej Świątyni. Przez prawie 2000 lat wygnania, Żydzi ze wszystkich stron świata zwracali twarze w modlitwie ku tej świątyni w nadziei na powrót. Dziś codziennie zbierają się tłumy wyznawców pod ścianą, pogrążając się w modlitwie. Jednego wieczoru mieliśmy okazję podejść pod sam mur, na tyle blisko aby go dotknąć. Wokół nas było mnóstwo osób zakrywających twarz w modlitewnikach, kiwających się w stronę muru, niekiedy też płaczących. Zdumiewającym obrazem są liczne dzieci w towarzystwie swoich Ojców, zarówno dziewczynki jak i chłopcy, stosownie ubrani w czarno białe stroje, z modlitewnikiem w ręce dumnie kroczyli za swoim Tatą pod miejsce święte aby móc już praktykować swoją wiarę.

Tora

Sam judaizm jest pojęciem określającym nie tylko daną religie, ale jest ściśle powiązany z konkretnym narodem, całą jego historią i tradycjami. Życie regulowane tradycją, podporządkowane jest kategoriom religijnym. Dla Żydów najważniejsze jest bycie wiernym Bożym przykazaniom. Wspólnota żydowskiego życia wyraża się przede wszystkim w bogatej tradycji, której centralnym punktem jest Prawo objawione przez Boga podczas drogi ludu Izraela do Ziemi Obiecanej. Prawo rządzące życiem Żydów zostało dane w dwóch formach, jako tekst (Tora) oraz zbiór przykazań, przekazanych tylko w tradycji ustnej (Miszna). Wskazuje jak należy żyć, zawiera wszelkie nakazy i zakazy obowiązujące religijnego Żyda. Tora przekazywana z pokolenia na pokolenie, podlega interpretacji. Zbiór interpretacji Tory dokonanych przez rabinów nazwany został Talmudem, który obejmuje Misznę, jak i komentarze późniejszych interpretatorów Tory.
Judaizm nie jest religią jednorodną. Istnieje wiele nurtów i odłamów takich jak: judaizm liberalny, judaizm ortodoksyjny, konserwatywny, świecki i humanistyczny, czy nurt o charakterze mistycznym, tzw. kabalistyczny. Świadczą one o ogromnej różnorodności kultury żydowskiej.

Szabat

Święty dzień dla Żydów to Szabat. Rozpoczyna się on już godzinę przed zachodem słońca w piątek i trwa aż do zachodu słońca w sobotę. Szabat jest przede wszystkim dniem odpoczynku od pracy i codziennych obowiązków, religijnie jest upamiętnieniem stworzenia świata oraz wyprowadzeniem Ludu Wybranego z Egiptu. Taka motywacja zobowiązuje do przeżywania święta w radości i wdzięczności wobec Boga.

Chrześcijanie w Ziemi Świętej

Dla chrześcijan Jerozolima to miejsce, w którym działał, umarł i zmartwychwstał Jezus Chrystus. Od prawie 2000 lat są tu obecne kolejne pokolenia rodzin chrześcijańskich, ich dzieje były jednak trudne. Pod panowaniem islamu często cierpieli prześladowania. Od 1948 roku, gdy powstało państwo Izrael, trzy czwarte uciekło z Ziemi Świętej lub zostało z niej usuniętych. Dziś żyje tam ok. 150 tys. Chrześcijan, co stanowi jedynie 1,5% populacji. W samej Jerozolimie jest ich zaledwie ok. 10 tys. (dla porównania: 250 tys. muzułmanów i 455 tys. żydów). Warto też wspomnieć iż w skład tych 10 tys. chrześcijan wchodzą wyznania katolickie, prawosławne
i protestanckie, a także Kościoły przedchalcedońskie. Większość chrześcijan to Palestyńczycy żyjący na terenie Autonomii odgrodzonej wysokim murem. Nie żyje im się tam łatwo z powodu ograniczonej możliwości poruszania się, częstych kontroli, braku pracy i dostępu do edukacji. Brak perspektyw zmusza wielu, zwłaszcza młodych ludzi do opuszczenia swoich rodzinnych stron. Przez pozostałą – muzułmańską – część narodu uznawani są (jak podaje „Pomoc Kościołowi w Potrzebie”) za odstępców, z kolei dla Izraelczyków, jako Palestyńczycy są z góry podejrzani.
Kustodia Ziemi Świętej
Opiekę nad chrześcijanami w Ziemi Świętej oraz miejscami świętymi sprawują franciszkanie, w ramach specjalnej prowincji Zakonu – Kustodii Ziemi Świętej, założonej przez św. Franciszka. Zasięg Kustodii obejmuje Izrael, Autonomie Palestyńską, Jordanię, Egipt, Syrię, Liban, Cypr i Rodos. W strukturach Kustodii znajduje się 77 klasztorów, w których posługuje około 300 zakonników z 40 różnych narodowości (w tym 24-rech z Polski). Dzisiaj pod opieką franciszkanów znajduje się m.in. Grota Zwiastowania w Nazarecie, Góra Tabor, sanktuarium w Kanie Galilejskiej, Ogród Oliwny z Bazyliką Agonii, sanktuarium w Betfage, sanktuarium „Dominus Flevit”, teren w Kafarnaum, „Pole Pasterzy” koło Betlejem, miejsce Chrztu Jezusa w Jordanie, miejsce Nawiedzenia oraz Narodzenia Jana Chrzciciela w Ain Karen. Obok opieki duszpasterskiej franciszkanie wspierają chrześcijan. Prowadzą szpitale, szkoły, domy dziecka, a nawet wspierają budowę nowych mieszkań, dopomagając, by chrześcijanie pozostawali w ojczyźnie Jezusa.
Patriarcha
Zwierzchnikiem Kościoła rzymskokatolickiego w Ziemi Świętej jest łaciński Patriarcha Jerozolimy. (...) Patriarchat liczy 70 tys. katolików i obejmuje terytoria Izraela, Autonomii Palestyńskiej, Jordanii i Cypru.


Jerozolima to ważne miejsce trzech wielkich religii. Dla odwiedzających turystów to mieszanka wielu kultur, orientalna, świetnie współgrająca, egzotyczna. Dla mieszkańców – pełna barier, wysokich murów, orient przepełniony bolesnymi doświadczeniami. Mimo prób dialogu między tymi religiami, który narodził się
w ubiegłych latach, pomiędzy ich wyznawcami, bardzo widoczne są podziały, duchowe i kulturowe granice.

Fragmenty tekstu Aleksandry Kropińskiej pochodzące z książki Akademickiego Koła Misjologicznego
„Prośmy o pokój dla Jeruzalem” (Poznań 2011)